Το πεδίο μελέτης της θεωρίας του χρώματος είναι πολύ μεγάλο όπως και η ιστορική του εξέλιξη. Πολλοί είναι οι ερευνητές, οι φιλόσοφοι, οι μαθηματικοί, οι φυσικοί και άλλοι επιστήμονες που έχουν αναφερθεί στη θεωρία του χρώματος. Έτσι, γίνεται κατανοητή η σημασία του χρώματος καθώς και η ύπαρξη της στο νηπιαγωγείο.
Ξεκινώντας με τον όρο χρώμα, αναφέρεται στη φυσική εξέλιξη του φωτός που προσδίδεται επάνω στα αντικείμενα. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιλαμβάνεται αυτή τη διαδικασία στέλνοντας μήνυμα στον ανθρώπινο οφθαλμό. Μέσω της αντίληψης, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη υπάρχει διαφάνεια όπου γίνεται αντιληπτή από τον ανθρώπινο οφθαλμό όταν αντιληφθεί το χρωματισμένο αντικείμενο, δηλαδή, εάν η διαφάνεια είναι φωτεινή, ενεργοποιείται η λειτουργία της όρασης. Και έτσι καταλήγουμε στον προβληματισμό εάν το φως είναι χρώμα ή εάν χωρίς αυτό - την ύπαρξη φωτεινής πηγής και ακτινοβολίας η οποία εκπέμπεται από αυτήν - δεν υπάρχει χρώμα (Τσιάρα, 2000). Ο Αριστοτέλης στην θεωρία του αναφέρει πως τα χρώματα μπορούν να καταταχθούν σε μία γραμμική διάταξη ξεκινώντας από το λευκό προς το μαύρο με ενδιάμεσα άλλα χρώματα, το κίτρινο, το κόκκινο και το μπλε. Αυτή η κατάταξη των χρωμάτων βασίστηκε στη αλλαγή που παρατηρήθηκε στα χρώματα έπειτα από τη δύση του ηλίου, δηλαδή, στην αλλαγή χρώματος της διαφάνειας σε ένα ηλιοβασίλεμα. Στην θεωρία του σπουδαίου Έλληνα φιλόσοφου Αριστοτέλη βασίστηκαν οι θεωρίες για το χρώμα, μέχρι το Μεσαίωνα (Klee, 1989).
Ένας ακόμα επιστήμονας που ασχολήθηκε με τη θεωρία του χρώματος είναι ο Ευκλείδης (320-260), ο οποίος ανέφερε τη θεωρία σχετικά με την παρατήρηση των χρωμάτων. Δηλαδή, η αίσθηση της όρασης ενεργοποιείται όταν ακτινοβολίες (ή όπως αναφέρουν άλλοι φιλόσοφοι σωματίδια) καθώς έρχονται από τα αντικείμενα με χρώμα συναντούν ακτινοβολίες που έχουν δημιουργηθεί από το ανθρώπινο μάτι (Klee, 1989).
Μέχρι και το Μεσαίωνα, η διαδικασία της παρατήρησης και όρασης και η θεωρία των χρωμάτων παρέμεινε υπό το φως διερεύνησης του Αριστοτέλη. Ο Γκαίτε είναι ένας ακόμα ερευνητής που βασίστηκε στη θεωρία του Αριστοτέλη έτσι ώστε να αποδώσει τη δική του θεωρία για τα χρώματα. Στην εξέλιξη της γνώσης για τη θεωρία των χρωμάτων έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση πλήθος ερευνητών. Τα χρώματα της ίριδας, η παρατήρηση μέσω της όρασης, το ουράνιο τόξο, οι ακτινοβολίες, η πρόσληψη και η αντίληψη των χρωμάτων, είναι θέματα που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών για αιώνες. Οι Άραβες, οι Ρωμαίοι, οι Κινέζοι και οι Γιαπωνέζοι είναι ερευνητές που επίσης ασχολήθηκαν με τέτοιου είδους θέματα (Τσιάρα, 2000). Για παράδειγμα, Άραβες ερευνητές μετέφεραν όλα όσα είχαν διατυπωθεί για τις αντιλήψεις, τις παρατηρήσεις και την αρχαία ελληνική επιστημονική παράδοση στην Μέση Ανατολή. Για παράδειγμα, ο Αlhazen (965-1039), ο οποίος είναι μαθηματικός, αστρονόμος και φυσικός ανέπτυξε βασικές θεωρίες για την οπτική και την χρωματική αίσθηση οι οποίες αναφέρονται στο βιβλίο του Book of Optics. Και ο Roger Bacon (Αγγλία 1214-1294), πήγε ένα βήμα μπροστά τη θεωρία του Αlhazen και έθεσε όλα τα σχετικά με την οπτική στην Ευρώπη, με το έργο του Opus Majus (Arnheim, 1999).
Δύο σημαντικοί ερευνητές, οι οποίοι αξίζει να αναφερθούν και οι οποίοι αναφέρθηκαν στη θεωρία του χρώματος είναι ο d'Aguilon και ο Lambert. Δυστυχώς απέτυχαν και δεν κατάφεραν να δημοσιεύσουν τη θεωρία τους λόγω έλλειψης γνώσεων όμως αργότερα τα όσα είπαν αποδείχθηκαν ορθά. Οι πρώτες έρευνες που αναφέρθηκαν στην θεωρία ανάμειξης των χρωμάτων πραγματοποιήθηκαν το 1613 από τον d'Aguilon. Παρόλα αυτά, ο d'Aguilon δεν κατάφερε εξαιτίας γνώσεων να αποδείξει πως η προσθετική και αφαιρετική ανάμειξη των χρωμάτων δεν είναι μια όμοια διαδικασία αλλά αποτελεί δύο διαφορετικές διαδικασίες και προσεγγίσεις σε αυτή τη θεωρία - την ανάμειξη των χρωμάτων. Συνεχίζοντας, το 1760, ο Lambert προσπάθησε και αυτός αλλά μάταια λόγω περιορισμένων γνώσεων να αποδείξει πως μπορεί κάποιος να δημιουργήσει με τα χρώματα με την ανάμειξη των βασικών χρωμάτων, τα οποία τότε ήταν το κόκκινο, το μπλε και το κίτρινο. Δυστυχώς απέτυχε, όπως αναφέρθηκε καθώς δεν μπορούν να παραχθούν όλα τα χρώματα από τη στιγμή που τα βασικά χρώματα δεν είναι αυτά της αφαιρετικής ανάμειξης. Τα χρώματα, δηλαδή, που σήμερα είναι γνωστά ως κυανό, ματζέντα και κίτρινο (Klee, 1989).
Αργότερα, τον 12ο και τον 14ο αιώνα, η αστρονομία του Πτολεμαίου, η οποία ήταν γραμμένη στα Λατινικά, οι θεωρίες που ανέπτυξε ο Αριστοτέλης στα ελληνικά και η γεωμετρία του Ευκλείδη μεταφράστηκαν σε άλλες γλώσσες δίνοντας ώθηση σε επιστήμονες και ερευνητές της Αναγέννησης να αναπτύξουν επιστήμες και άλλες ανακαλύψεις συμπεριλαμβανομένου και αυτές του χρώματος (Klee, 1989).
Συνεχίζοντας, στην εποχή της αναγέννησης έγινε μια σπουδαία και απότομη ανάπτυξη τόσο της θεωρίας της παρατήρησης / αντίληψης του χρώματος όσο και της θεωρίας για τη δημιουργία του χρωματικού αισθήματος. Έτσι, μετά το Μεσαίωνα η Ευρώπη, λαμβάνοντας υπόψη την σημαντική εξέλιξη των τεχνολογιών και άλλων εξελίξεων αλλά και την εξέλιξη των επιστημών η έρευνα επικεντρώνεται στους τομείς της παρατήρησης των χρωμάτων, των ακτινοβολιών, του φωτός και της διαδικασίας της όρασης (Klee, 1989).
Από τότε, καλλιτέχνες, ερευνητές, φιλόσοφοι και άλλοι αναπτύσσουν θεωρίες και πειραματίζονται με τις ακτινοβολίες και την παρατήρηση των χρωμάτων καθώς και με τα σύνθετα αντικείμενα του φωτός. Για παράδειγμα, μεταξύ άλλων κάποιοι ερευνητές είναι (Βάος, 2008):
Ο Grosseteste, όπου ήταν ο πρώτος που διατύπωσε και ανέλυσε τη διαφορά ανάμεσα στην απόχρωση και τον κορεσμό και το βαθμό κόρου των χρωμάτων.
Ο Leonardo DaVinci όπου έθεσε σημαντικά ερωτήματα για το αν το πράσινο είναι το βασικότερο χρώμα και αν το λευκό θεωρείτε χρώμα ή όχι
O Friedrich J. Keppler, όπου αναφέρθηκε στην πορεία που κάνουν οι ακτινοβολίες για να εισέλθουν στον ανθρώπινο οφθαλμό καθώς και την δημιουργία της αντίστροφης εικόνας στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, θέτοντας τις βάσεις για την γεωμετρική οπτική το 1611 (Arnheim, 1999).
O Ισαάκ Νεύτων, όπου βασίστηκε στις ήδη υπάρχον γνώσεις και θεωρίες, των άλλων ερευνητών, για τις παρατηρήσεις και ανακαλύψεις για το χρώμα, για την οπτική και παρατήρηση των χρωμάτων και για το φαινόμενο του ουράνιου τόξου, δημιουργώντας νέες, ανανεωμένες παραδοχές πειραματιζόμενος με ένα πρίσμα. Έτσι, το 1672 ήρθε με νέα στοιχεία που αναφέρουν πως το φως διασχίζει ένα πρίσμα – το διαπερνά και αναλύεται σε διάφορα χρώματα. Αυτό προσδίδει το συμπέρασμα πως ο Νεύτων ήταν ο πρώτος που παρατήρησε την ανάλυση του λευκού φωτός σε άλλα χρώματα που δημιουργούν το ορατό φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας. Η δική του λοιπόν, χρωματική θεωρία αναφέρει πως θεωρητικά το χρώμα αναλύεται μόνο μέσα από τους φυσικούς νόμους (Arnheim, 1999).
Η θεωρία του Γκαίτε, σε αντίθεση με του Νεύτον σχετίζεται με το χρώμα, το οποίο είναι μια υποκειμενική αίσθηση. Άρα ο άνθρωπος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που θα καθορίσει την ανάλυση του. Το 1793 ο Γκαίτε δημιούργησε τον χρωματικό κύκλο, ο οποίος τοποθετεί τα χρώματα σε μία δισδιάστατη απεικόνιση.
Προτεινόμενες βιβλιογραφικές αναφορές για ανάγνωση
Ελληνόγλωσση
Βάος Α. (2008), Ζητήματα Διδακτικής των Εικαστικών Τεχνών. Αθήνα: Τόπος.
Βιγγοπουλος, Η. (1983). Η τέχνη στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό σχολείο, Αθήνα:
Δίπτυχο.
Chapman L. (1993), Διδακτική της τέχνης. Αθήνα: Νεφέλη.
Epstein, Α., Τρίμη Έ., (2005). Εικαστικές τέχνες και μικρά παιδιά. Αθήνα: Εκδόσεις
Τυποθήτω – Γ. Δάρδανος.
Μαγουλιώτης, Α. (2014). Εικαστική Αγωγή, Αθήνα: Συμμετρία.
Τσιάρα, Κοζάκου. Ο. (2000). Εισαγωγή στην Εικαστική Γλώσσα, Αθήνα: Gutenberg.
Ξενόγλωσση
Arnheim, R. (1999). Τέχνη και οπτική αντίληψη, Αθήνα: Θεμέλιο.
Klee, P. (1989). Η εικαστική σκέψη 1, Αθήνα: Ράγια και Σια ΟΕ.
Klee, P. (1989). Η εικαστική σκέψη 2, Αθήνα: Ράγια και Σια ΟΕ.
Βρείτε τα παιδικά βιβλία εδώ
